کد مطلب:313454 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:255
به سکینه وعده ی آب داده ام
یكی از افاضل در مقتل خود آورده است كه: چون امام حسین علیه السلام بر سر نعش برادر مظلوم خود رسید و آن بزرگوار وفادار را به آن حالت دید، گریست و فرمود: «وا أخاه وا عباساه الآن انكسر ظهری و قلت حیلتی».
زمانی كه خواست بدن زخمدار برادر وفادار خود را به سوی خیمه ها ببرد، ابوالفضل علیه السلام چشم حق بین خود را باز كرد و دید برادر بزرگوارش در بالای سر او
[ صفحه 226]
ایستاده می خواهد بدن او را از میان خاك و خون بردارد. عرض كرد: ای برادر، چه اراده داری؟ فرمود: می خواهم تو را به خیمه ها ببرم. عرض كرد تو را به حق جدت قسم می دهم كه مرا در همین جا بگذار و به سوی خیمه ها نبر!
حضرت امام حسین علیه السلام فرمود: به چه سبب پیكر تو را در اینجا بگذارم؟ عرض كرد: به چند جهت؛ اول آنكه به دخترت سكینه وعده ی آب داده بودم، و چون نتوانستم به او آب برسانم از وی خجالت می كشم. دیگر آنكه، من علمدار و سردار لشگر تو بوده ام، چون این گروه اشرار مرا كشته ببینند جرأت و جسارت ایشان بر تو زیاد می شود. حضرت فرمود: خدا تو را از جانب برادر خود جزای خیر بدهد، زیرا كه در حال حیات و ممات خود مرا یاری كردی.
به روایت بعضی، حضرت این مرثیه را در بالای سر حضرت عباس علیه السلام خواند:
أخی یا نور عینی یا شقیقی
فلی قد كنت كالركن الوثیق
ای برادر وفادار من وای نور دیده و پاره ی تن من، تو برای من همچون ستونی استوار بودی.
أیا ابن أبی نصحت أخاك حتی
سقاك الله كأسا من رحیق
ای فرزند پدر من، تو برادر خویش را یاری و نصرت نمودی تا اینكه خدا تو را با كاسه ای سرشار از شراب خوشگوار بهشت سیراب نمود.
أیا قمرا منیرا كنت عونی
علی كل النوائب فی المضیق
ای ماه درخشنده و عالمتاب، تو مرا در سختیها و تنگیها یار و یاور بودی.
فبعدك لا تطیب لنا حیاة
سنجمع فی الغداة علی الحقیق
پس، بعد از تو زندگی برای ما گوارا نخواهد بود و بی هیچ شك و شبهه ای فردا (در بهشت نعمت حق) گرد خواهیم آمد.
ألا لله شكوای و صبری
و ما ألقاه من ظماء وضیق
از آنچه، از تشنگی و سختی، دیده و چشیده ام تنها به درگاه الهی شكایت می برم و برای او صبر می كنم.
سپس بدن برادرش را همان جا گذاشت و در حالی كه قطرات اشك از دیده های مباركش جاری بود به خیمه بازگشت. حضرت سكینه علیهاالسلام با مشاهده ی پدر بزرگوار خود از
[ صفحه 227]
جای برخاست و جلوی اسب آن حضرت را گرفت و عرض كرد: ای پدر مهربان، آیا از عم بزرگوارم عباس علیه السلام خبری داری؟ می بینم در آمدن خود تأخیر كرد، او به من وعده ی آب داده بود و عادت او چنین نبود كه به وعده ی خود وفا نكند، آیا خودش آب خورد و حرارت دل خود را ساكت نمود و ما را فراموش كرد؟! یا مشغول كارزار دشمنان است؟ چون امام حسین علیه السلام كلمات دلسوز حضرت سكینه علیه السلام را شنید گریه بر آن حضرت مستولی شد و فرمود: ای دختر گرامی، عمویت عباس علیه السلام كشته شد و روح او به سوی باغهای بهشت پرواز نمود.
چون زینب كبری علیهاالسلام این خبر وحشت انگیز را شنید صدا به ناله و زاری بلند نمود و گفت: «وا أخاه وا عباساه وا قلة ناصراه وا ضیعتاه من بعدك». وای بر كمی یاران و گرفتار شدن ما بعد از تو ای برادر. حضرت فرمود: بلی، وای بر ضایع شدن ما بعد از كشته شدن عباس علیه السلام، وای بر بریده شدن چاره ی ما و شكستن پشت ما بعد از شهادت عباس علیه السلام. پس زنان اهل حرم صدا به گریه و زاری و نوحه و سوگواری بلند نمودند و آن حضرت نیز با ایشان مشغول گریه گردید. [1] .
ابوالفرج گفته است: حضرت عباس علیه السلام جوانی بود خوش صورت، نیكورو، بلند قامت، هنرمند و تنومند، كه اگر بر اسب بلند قامت و تنومند نیز سوار می گشت پاهای مباركش بر زمین كشیده می شد. وی در بلندی قامت و حسن صباحت و نیكویی جمال و كثرت شجاعت و قوت از اهل روزگار ممتاز بود. آن بزرگوار را قمر بنی هاشم می گفتند و علم آن شاه كم سپاه در آن عرصه گاه بلا و بیابان كربلا در دست مبارك حضرت عباس علیه السلام بود و علمدار لشگر آن حضرت بود.
امام صادق علیه السلام فرموده است: زمانی كه حضرت سیدالشهدا علیه السلام لشگر خود را برای قتال قوم خناس آماده كرد، میمنه ی لشگر خود را به دست مبارك حضرت عباس علیه السلام داد و نیز از امام محمدباقر علیه السلام روایت شده كه آن بزرگوار را زید بن رقاد حرامزاده به كمك حكیم بن طفیل طائی زنازاده به درجه ی شهادت رساند. [2] .
دیده بگشا كه طبیبت سر بالین آمد
دیده بگشا كه حسین با دل خونین آمد
[ صفحه 228]
دیده بگشای تو ای صید به خون غلتیده
كه نگویند حسین داغ برادر دیده
دیده بگشای كه طفلان همه غوغا دارند
بردن آب روان از تو تمنا دارند
قصیده ی مرحوم آیةالله حاج شیخ محمدحسین اصفهانی (كمپانی) را كه زبان حال مادر قمر بنی هاشم علیه السلام می باشد در اینجا می آوریم:
چشمه ی خور در فلك چارمین
سوخت ز داغ دل ام البنین
آه دل پرده نشین حیا
برده دل از عیسی گردون نشین
دامنش از لخت جگر لاله زار
خون دل و دیده روان ز آستین
مرغ دلش زار چه مرغ هزار
داده ز كف چار جوان گزین
أربعة مثل نسور الربی
سدره نشین از غمشان آتشین
كعبه ی توحید از آن چهار تن
یافت ز هر ناحیه ركنی ركین
قائمه ی عرش از ایشان بپای
قاعده ی عدل از آنها متین
نغمه ی داودی بانوی دهر
كرده بسی آب دل آهنین
زهره ز ساز غم او نوحه گر
مویه كنان، موی كنان حور عین
یاد ابوالفضل كه سر حلقه بود
بود در آن حلقه ی ماتم نگین
اشكفشان، سوخته جان، همچو شمع
با غم آن شاهد زیبا قرین
ناله و فریاد جهانسوز او
لرزه در افكنده به عرش برین
كای قد و بالای دلارای تو
در چمن ناز بسی نازنین
غره ی غرای تو «الله نور»
نقش نخستین كتاب مبین
طره ی زیبای تو سر قدم
غیب مصون در خم او چین چین
همت والای تو بیرون ز وهم
خلوت ادنای تو در صدر زین
رفتی و از گلشن یاسین برفت
نوگلی از شاخ گل یاسمین
رفتی و رفت از افق معدلت
یك فلكی مهر رخ و مه جبین
كعبه فروریخت چه آسیب دید
ركن یمانی ز شمال و یمین
زمزم اگر خون بفشاند رواست
از غم آن قبله ی اهل یقین
ریخت چه بال و پر آن شاهباز
سوخت ز غم شهپر روح الأمین
آه از آن سینه ی سینا مثال
داد ز بیداری پیكان كین
[ صفحه 229]
طور تجلای الهی شكافت
سر أنا الله به خون شد دفین
تیر كمانخانه ی بیداد زد
دیده ی حق بین تو را از كمین
عقل رزین تاب تحمل نداشت
آنچه تو دیدی ز عمود وزین
عاقبت از مشرق زین شد نگون
مهر جهانتاب به روی زمین
خرمن عمرم همه بر باد شد
میوه ی دل طعمه ی هر خوشه چین
صبح من و شام غریبان سیاه
روز من امروز چه روز پسین
چار جوان بود مرا دلفروز
و الیوم أصبحت و لا من بنین
لا خیر فی الحیاة من بعدهم
فكلهم أمسی صریعا طعین
خون بشو ای دل كه جگرگوشگان
قد و اصلوا الموت بقطع الوتین
نام جوان، مادر گیتی مبر
تذكرینی بلیوث العرین
چون كه دگر نیست جوانی مرا
لا تدعونی و یك ام البنین
(مفتقر) [3] از ناله ی بانوی دهر
عالمیان تا به قیامت غمین
زمانی كه خواست بدن زخمدار برادر وفادار خود را به سوی خیمه ها ببرد، ابوالفضل علیه السلام چشم حق بین خود را باز كرد و دید برادر بزرگوارش در بالای سر او
[ صفحه 226]
ایستاده می خواهد بدن او را از میان خاك و خون بردارد. عرض كرد: ای برادر، چه اراده داری؟ فرمود: می خواهم تو را به خیمه ها ببرم. عرض كرد تو را به حق جدت قسم می دهم كه مرا در همین جا بگذار و به سوی خیمه ها نبر!
حضرت امام حسین علیه السلام فرمود: به چه سبب پیكر تو را در اینجا بگذارم؟ عرض كرد: به چند جهت؛ اول آنكه به دخترت سكینه وعده ی آب داده بودم، و چون نتوانستم به او آب برسانم از وی خجالت می كشم. دیگر آنكه، من علمدار و سردار لشگر تو بوده ام، چون این گروه اشرار مرا كشته ببینند جرأت و جسارت ایشان بر تو زیاد می شود. حضرت فرمود: خدا تو را از جانب برادر خود جزای خیر بدهد، زیرا كه در حال حیات و ممات خود مرا یاری كردی.
به روایت بعضی، حضرت این مرثیه را در بالای سر حضرت عباس علیه السلام خواند:
أخی یا نور عینی یا شقیقی
فلی قد كنت كالركن الوثیق
ای برادر وفادار من وای نور دیده و پاره ی تن من، تو برای من همچون ستونی استوار بودی.
أیا ابن أبی نصحت أخاك حتی
سقاك الله كأسا من رحیق
ای فرزند پدر من، تو برادر خویش را یاری و نصرت نمودی تا اینكه خدا تو را با كاسه ای سرشار از شراب خوشگوار بهشت سیراب نمود.
أیا قمرا منیرا كنت عونی
علی كل النوائب فی المضیق
ای ماه درخشنده و عالمتاب، تو مرا در سختیها و تنگیها یار و یاور بودی.
فبعدك لا تطیب لنا حیاة
سنجمع فی الغداة علی الحقیق
پس، بعد از تو زندگی برای ما گوارا نخواهد بود و بی هیچ شك و شبهه ای فردا (در بهشت نعمت حق) گرد خواهیم آمد.
ألا لله شكوای و صبری
و ما ألقاه من ظماء وضیق
از آنچه، از تشنگی و سختی، دیده و چشیده ام تنها به درگاه الهی شكایت می برم و برای او صبر می كنم.
سپس بدن برادرش را همان جا گذاشت و در حالی كه قطرات اشك از دیده های مباركش جاری بود به خیمه بازگشت. حضرت سكینه علیهاالسلام با مشاهده ی پدر بزرگوار خود از
[ صفحه 227]
جای برخاست و جلوی اسب آن حضرت را گرفت و عرض كرد: ای پدر مهربان، آیا از عم بزرگوارم عباس علیه السلام خبری داری؟ می بینم در آمدن خود تأخیر كرد، او به من وعده ی آب داده بود و عادت او چنین نبود كه به وعده ی خود وفا نكند، آیا خودش آب خورد و حرارت دل خود را ساكت نمود و ما را فراموش كرد؟! یا مشغول كارزار دشمنان است؟ چون امام حسین علیه السلام كلمات دلسوز حضرت سكینه علیه السلام را شنید گریه بر آن حضرت مستولی شد و فرمود: ای دختر گرامی، عمویت عباس علیه السلام كشته شد و روح او به سوی باغهای بهشت پرواز نمود.
چون زینب كبری علیهاالسلام این خبر وحشت انگیز را شنید صدا به ناله و زاری بلند نمود و گفت: «وا أخاه وا عباساه وا قلة ناصراه وا ضیعتاه من بعدك». وای بر كمی یاران و گرفتار شدن ما بعد از تو ای برادر. حضرت فرمود: بلی، وای بر ضایع شدن ما بعد از كشته شدن عباس علیه السلام، وای بر بریده شدن چاره ی ما و شكستن پشت ما بعد از شهادت عباس علیه السلام. پس زنان اهل حرم صدا به گریه و زاری و نوحه و سوگواری بلند نمودند و آن حضرت نیز با ایشان مشغول گریه گردید. [1] .
ابوالفرج گفته است: حضرت عباس علیه السلام جوانی بود خوش صورت، نیكورو، بلند قامت، هنرمند و تنومند، كه اگر بر اسب بلند قامت و تنومند نیز سوار می گشت پاهای مباركش بر زمین كشیده می شد. وی در بلندی قامت و حسن صباحت و نیكویی جمال و كثرت شجاعت و قوت از اهل روزگار ممتاز بود. آن بزرگوار را قمر بنی هاشم می گفتند و علم آن شاه كم سپاه در آن عرصه گاه بلا و بیابان كربلا در دست مبارك حضرت عباس علیه السلام بود و علمدار لشگر آن حضرت بود.
امام صادق علیه السلام فرموده است: زمانی كه حضرت سیدالشهدا علیه السلام لشگر خود را برای قتال قوم خناس آماده كرد، میمنه ی لشگر خود را به دست مبارك حضرت عباس علیه السلام داد و نیز از امام محمدباقر علیه السلام روایت شده كه آن بزرگوار را زید بن رقاد حرامزاده به كمك حكیم بن طفیل طائی زنازاده به درجه ی شهادت رساند. [2] .
دیده بگشا كه طبیبت سر بالین آمد
دیده بگشا كه حسین با دل خونین آمد
[ صفحه 228]
دیده بگشای تو ای صید به خون غلتیده
كه نگویند حسین داغ برادر دیده
دیده بگشای كه طفلان همه غوغا دارند
بردن آب روان از تو تمنا دارند
قصیده ی مرحوم آیةالله حاج شیخ محمدحسین اصفهانی (كمپانی) را كه زبان حال مادر قمر بنی هاشم علیه السلام می باشد در اینجا می آوریم:
چشمه ی خور در فلك چارمین
سوخت ز داغ دل ام البنین
آه دل پرده نشین حیا
برده دل از عیسی گردون نشین
دامنش از لخت جگر لاله زار
خون دل و دیده روان ز آستین
مرغ دلش زار چه مرغ هزار
داده ز كف چار جوان گزین
أربعة مثل نسور الربی
سدره نشین از غمشان آتشین
كعبه ی توحید از آن چهار تن
یافت ز هر ناحیه ركنی ركین
قائمه ی عرش از ایشان بپای
قاعده ی عدل از آنها متین
نغمه ی داودی بانوی دهر
كرده بسی آب دل آهنین
زهره ز ساز غم او نوحه گر
مویه كنان، موی كنان حور عین
یاد ابوالفضل كه سر حلقه بود
بود در آن حلقه ی ماتم نگین
اشكفشان، سوخته جان، همچو شمع
با غم آن شاهد زیبا قرین
ناله و فریاد جهانسوز او
لرزه در افكنده به عرش برین
كای قد و بالای دلارای تو
در چمن ناز بسی نازنین
غره ی غرای تو «الله نور»
نقش نخستین كتاب مبین
طره ی زیبای تو سر قدم
غیب مصون در خم او چین چین
همت والای تو بیرون ز وهم
خلوت ادنای تو در صدر زین
رفتی و از گلشن یاسین برفت
نوگلی از شاخ گل یاسمین
رفتی و رفت از افق معدلت
یك فلكی مهر رخ و مه جبین
كعبه فروریخت چه آسیب دید
ركن یمانی ز شمال و یمین
زمزم اگر خون بفشاند رواست
از غم آن قبله ی اهل یقین
ریخت چه بال و پر آن شاهباز
سوخت ز غم شهپر روح الأمین
آه از آن سینه ی سینا مثال
داد ز بیداری پیكان كین
[ صفحه 229]
طور تجلای الهی شكافت
سر أنا الله به خون شد دفین
تیر كمانخانه ی بیداد زد
دیده ی حق بین تو را از كمین
عقل رزین تاب تحمل نداشت
آنچه تو دیدی ز عمود وزین
عاقبت از مشرق زین شد نگون
مهر جهانتاب به روی زمین
خرمن عمرم همه بر باد شد
میوه ی دل طعمه ی هر خوشه چین
صبح من و شام غریبان سیاه
روز من امروز چه روز پسین
چار جوان بود مرا دلفروز
و الیوم أصبحت و لا من بنین
لا خیر فی الحیاة من بعدهم
فكلهم أمسی صریعا طعین
خون بشو ای دل كه جگرگوشگان
قد و اصلوا الموت بقطع الوتین
نام جوان، مادر گیتی مبر
تذكرینی بلیوث العرین
چون كه دگر نیست جوانی مرا
لا تدعونی و یك ام البنین
(مفتقر) [3] از ناله ی بانوی دهر
عالمیان تا به قیامت غمین
[1] محن الأبرار: صفحه ي 283.
[2] همان: صفحه ي 274.
[3] مفتقر، تخلص حكيم و فقيه بزرگوار مرحوم آيةالله حاج شيخ محمدحسين اصفهاني (كمپاني) است.